Historia szkoły

W 1902 r. do Żdżar zostały sprowadzone przez księżną Konstancję z Zamojskich Sanguszko (Sanguszkowie byli właścicielami Żdżar) siostry zakonne Służebniczki Starowiejskie, które rozpoczęły pracę oświatową z dziećmi zakładając we wsi ochronkę. Celem księżnej było głównie szerzenie oświaty wśród ludności wiejskiej. Znamy nazwiska sióstr prowadzących ochronkę: Perpetua Sporna, Kornela Skorupa i Jadwiga Poźniak.

Ok. 1908 r. Siostry rozpoczęły prowadzenie ochronki w nowym budynku zakonnym ufundowanym przez księżną Konstancję. Powstał on w miejscu dawnej karczmy. Budową kierował ksiądz Aleksander Siemieński, proboszcz z Szynwałdu, a poświęcenia budynku dokonał ks. biskup Leon Wałęga. Po sprowadzeniu do Żdżar siostry zakonnej mającej kwalifikacje pedagogiczne władze austriackie przekształciły ochronkę w 1916 roku w Szkołę Ludową 1-klasową mieszaną. Pierwszą kierowniczką szkoły była siostra Weronika Kmieć. W pierwszym roku w szkole uczyło się 43 dzieci. Od 1925 r. była to już szkoła podstawowa 2-klasowa. Liczba dzieci była już większa i wahała się od 124 do 199. Siostry organizowały również inną działalność oświatową: kursy nauki czytania i pisania dla dorosłych, kursy zawodowe dla dziewcząt gotowania, kroju i szycia, robót ręcznych. Zajęcia w szkole odbywały się również w czasie wojny.

W kwietniu 1944 szkołę zajęła niemiecka organizacja „Todt”. Nauka wtedy odbywała się w Domu Ludowym. Jedynie w okresie od września 1944 do lutego 1945 zajęcia nie odbywały się ze względu na wysiedlenie wsi przez Niemców. Po powrocie z wysiedlenia dzieci rozpoczęły naukę w szkole już w lutym 1945 r. Od 1946 r. prowadzono przez kilka lat również Szkołę Przysposobienia Rolniczego. Na początku liczyła 60 uczniów. Nauka w szkole trwała 2 lata i dawała wykształcenie zawodowe. Warunkiem przyjęcia do SPR było ukończenie szkoły podstawowej.

Pierwszym budynkiem szkoły był wspomniany wyżej drewniany dom zakonny Sióstr Starowiejskich, w którym wydzielono 1 salę, a następnie 2 sale lekcyjne. Dzisiaj budynek ten nie istnieje. Został rozebrany po wybudowaniu w 1991 kościoła w Żdżarach, obok którego był usytuowany. Po II wojnie światowej zajęcia odbywały się także w Domu Ludowym, który również został rozebrany. Stał on obok dzisiejszego nowego Wiejskiego Domu Kultury i Remizy OSP.

W 1968 r. powstał projekt budowy nowego, dzisiejszego budynku szkolnego. Był to projekt w ramach planu „1000 szkół na Tysiąclecie”, uzyskany dla wsi dzięki wsparciu pochodzącego ze Żdżar członka ówczesnych władz wojewódzkich Michała Pietraszewskiego. Usytuowano nową szkołę w innym miejscu niż dotychczasowy budynek – przy wjeździe do wsi od strony Machowej. Uroczyste otwarcie nowej szkoły odbyło się w listopadzie 1970 r. z okazji rocznicy Rewolucji Październikowej. Stary budynek szkoły przejęły z powrotem siostry zakonne po procesie sądowym w 1973 roku. Od 1970 roku w nowej szkole urządzono również przedszkole. Zostało ono zlikwidowane w roku 1990.

W latach 1995 – 1998 budynek szkoły przeszedł gruntowną modernizację dzięki władzom gmina Czarna. Zmieniono min. dach, dobudowano nową salę gimnastyczną. Dnia 5 lipca 1998 r. nadano szkole imię Lotników Brytyjskich. Ludność wsi i społeczność szkolna chciała zachować w ten sposób pamięć o załodze brytyjskiego samolotu Liberator, która zginęła w Żdżarach w nocy z 14/15 sierpnia 1944 w naszej wsi podczas niesienia pomocy Powstańcom Warszawskim w akcji „Powietrzny Most”. Na uroczystość nadania imienia przybyli ksiądz biskup Władysław Bobowski, delegacja ambasady Wielkiej Brytanii oraz przedstawiciele sił zbrojnych wraz z kompanią reprezentacyjną. Podczas tej uroczystości odsłonięto w holu szkoły tablicę pamiątkową upamiętniającą fakt nadania imienia. Pod tablicą istnieje ściana pamięci, gdzie gromadzone są materiały związane z wojenną katastrofą samolotu RAF (także zachowane resztki samolotu).

W związku z reformą oświaty w latach 1999-2002 razem ze szkołą podstawową (odtąd sześcioklasową) funkcjonował Oddział Zamiejscowy Gimnazjum w Czarnej, kierowany przez Marię Warżałę (1999), a następnie Martę Markowicz (2000-2002). W 2002 roku został powołany Zespół Szkół w Żdżarach złożony ze Szkoły Podstawowej i Gimnazjum.

Istotnym dniem w historii szkoły był 8 listopada, 2005 r., kiedy to Zespół Szkół otrzymał sztandar, a także udekorowano szkołę medalem „Pro Memoria” za zasługi w utrwalaniu pamięci o ludziach i ich czynach w walce o niepodległość Polski podczas II wojny światowej.

25 września 2016 roku świętowaliśmy   100 lecie naszej szkoły. W kościele pod wezwaniem Matki Boskiej Nieustającej Pomocy odbyła się uroczysta Msza Święta , której przewodniczył Biskup Tarnowski Andrzej Jeż. W uroczystości udział wzięli : Konsul Honorowy Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w Polsce Kazimierz Karasiński, Podkarpacki Kurator Oświaty Małgorzata Rauch, Starosta Powiatu Dębickiego Andrzej Reguła, Wiesław Lada – Radny Sejmiku Wojewódzkiego, Wójt Gminy Czarna Józef Chudy, Dyrektor Gminnego Zespołu Ekonomiczno- Administracyjnego Szkół w Czarnej Artur Fronc , emerytowani dyrektorzy i nauczyciele. Obecne były także Siostry Starowiejskie, które położyły kamień węgielny pod budowę pierwszej szkoły w Żdżarach. Podczas uroczystości w szkole odbyło się pasowanie pierwszaków na uczniów, którego dokonali Podkarpacki Kurator Oświaty Małgorzata Rauch, Konsul Kazimierz Karasiński i Wójt Gminy Czarna Józef Chudy.

Etapy rozwoju szkoły:

1902 – ochronka prowadzona przez Siostry Służebniczki Starowiejskie,

1916 – Ludowa Szkoła 1-klasowa,

1925 – Szkoła Powszechna 2-klasowa, a następnie 4-klasowa

1946 – Szkoła Podstawowa siedmioklasowa,

1966 – Szkoła Podstawowa ośmioklasowa

1999 – Szkoła Podstawowa sześcioklasowa i Oddział Zamiejscowy Gimnazjum w Czarnej

2002 – do dzisiaj- Zespół Szkół: Szkoła podstawowa i Gimnazjum.

2017 – stopniowe wygaszanie gimnazjów. Na rok szkolny 2017/2018 nie przeprowadza się postępowania rekrutacyjnego do klasy I gimnazjum; 1 września 2017 r. zespół szkół, w skład którego wchodzi jedynie dotychczasowa sześcioletnia szkoła podstawowa i dotychczasowe gimnazjum stanie się z mocy ustawy  ośmioletnią szkołą podstawową;

Kierownicy i dyrektorzy szkoły (oraz pełniący ich obowiązki).

1916-1920 – siostra Weronika Kmieć

1920-?– Maria Czarnik

ok. 1925-1943 – siostra Helena Febronia Mach (w 1943 r. zmarła – pochowana w Machowej)

1943-1948 – siostra Stefania Grzegórzko

1948 – Janina Kubiszyn

1949 – Tadeusz Kozioł

1949-1950 – Leopold Harla

1951 – Teresa Podolska

1952-1953 – Longina Marcinek

1953-1954 – Teresa Podolska

1954-1956 – Janina Kubiszyn

1956-1960 – Jan Tokarski

1960-1961 – Władysław Zuba

1961-1965 – Kazimierz Szczepanek

1966 -1967– Stanisław Hałoń

1967-1968 – Andrzej Wityński

1969 – Stanisława Majewska

1969-1970 – Genowefa Ziaja-Rak

1970-1973 – Edward Łukasik

1973-1976 – Stanisław Stec

1976-1977 – Zuzanna Stec

1977-1981 – Zbigniew Madej

1981-1983 – Tadeusz Pomykacz

1983-1984 – Stanisław Stec

1984-2006 – Celina Murtaś

2006 –do dzisiaj Grzegorz Markowicz.